شربت های آبریزش بینی به عنوان یکی از پرکار برد ترین محصولات دارویی برای درمان و تسکین علائم سرماخوردگی، آلرژی ها و عفونت های ویروسی و باکتریایی مورد استفاده قرار می گیرند. آبریزش بینی یکی از علائم شایع در بسیاری از بیماری های تنفسی است که می تواند ناشی از عوامل مختلفی همچون عفونت های ویروسی، باکتریایی، آلرژی ها، یا حتی تغییرات آب و هوایی باشد. در این مقاله به معرفی انواع شربت های موجود برای درمان آبریزش بینی، مکانیسم اثر آن ها، عوارض جانبی احتمالی و نکات مهم در مصرف آن ها خواهیم پرداخت.
آبریزش بینی چیست؟
آبریزش بینی یا “رینوره” به جریان مخاط از مجرای بینی گفته می شود. این وضعیت معمولاً به عنوان واکنش طبیعی بدن در مواجهه با عفونت ها، مواد محرک یا آلرژن ها رخ می دهد. بینی به عنوان اولین سد دفاعی در برابر میکروب ها و آلرژن ها، با تولید مخاط تلاش می کند تا این عوامل خارجی را از بدن دور کند. با این حال، در برخی موارد مانند سرماخوردگی یا آلرژی های فصلی، تولید مخاط بیش از حد می شود که منجر به آبریزش بینی خواهد شد.
علت های آبریزش بینی
علت های مختلفی می توانند منجر به آبریزش بینی شوند که عبارتند از:
- عفونت های ویروسی: ویروس هایی مانند ویروس سرماخوردگی (رینوویروس) یا ویروس آنفولانزا از شایع ترین عوامل ایجاد آبریزش بینی هستند.
- آلرژی ها: حساسیت به گرده گیاهان، غبار، مو و پر حیوانات خانگی و مواد شیمیایی نیز می تواند باعث تحریک مخاط بینی و افزایش تولید مخاط شود.
- عفونت های باکتریایی: عفونت های باکتریایی به ویژه در سینوس ها می توانند باعث التهاب و تولید بیش از حد مخاط در بینی شوند.
- تحریک های محیطی: دود سیگار، آلاینده های محیطی و برخی مواد شیمیایی نیز می توانند مخاط بینی را تحریک کنند و منجر به آبریزش بینی شوند.
درمان آبریزش بینی
درمان آبریزش بینی بسته به علت آن متفاوت است. در مواردی که عامل ایجاد کننده عفونت ویروسی باشد، درمان سرماخوردگی عمدتاً برای کاهش علائم هستند، زیرا دارویی برای از بین بردن ویروس سرماخوردگی وجود ندارد. در مقابل، اگر آبریزش بینی به دلیل آلرژی باشد، استفاده از داروهای ضد آلرژی یا آنتی هیستامین ها می تواند موثر باشد.
شربت های درمان آبریزش بینی
برای درمان آبریزش بینی، از دارو های مختلفی به صورت قرص، کپسول، اسپری های بینی و شربت استفاده می شود. شربت‌ها به دلیل فرم مایع خود، جذب سریع تری دارند و معمولاً برای کودکان و افرادی که در بلع قرص مشکل دارند، تجویز می شوند. برخی از شربت های رایج برای درمان آبریزش بینی عبارتند از:
دیفن هیدرامین (Diphenhydramine)
دیفن هیدرامین یکی از قدیمی ترین و موثر ترین آنتی هیستامین ها است که برای تسکین علائم آلرژی مانند آبریزش بینی، عطسه، و خارش چشم ها تجویز می شود. این دارو با بلوکه کردن گیرنده های هیستامین در بدن، از اثرات هیستامین جلوگیری می کند. هیستامین ماده ای است که در پاسخ به عوامل محرک مانند آلرژن ها آزاد می شود و باعث التهاب و تولید مخاط می شود. دیفن‌هیدرامین معمولاً در شربت های مخصوص سرماخوردگی و آلرژی استفاده می شود.
عوارض جانبی: خواب آلودگی یکی از شایع ترین عوارض جانبی دیفن هیدرامین است. همچنین در برخی افراد ممکن است باعث خشکی دهان، تاری دید و مشکلات ادراری شود.
کلرفنیرامین (Chlorpheniramine)
کلرفنیرامین نیز یکی دیگر از آنتی هیستامین های قدیمی است که معمولاً در ترکیب با دارو های دیگر در شربت های سرماخوردگی و ضد آلرژی استفاده می شود. این دارو اثراتی مشابه با دیفن هیدرامین دارد و با کاهش تولید هیستامین در بدن به کاهش آبریزش بینی و دیگر علائم آلرژی کمک می کند.
عوارض جانبی: کلرفنیرامین نیز مانند دیفن هیدرامین می تواند باعث خواب آلودگی شود. به همین دلیل، توصیه می شود هنگام مصرف این دارو از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
سودوافدرین (Pseudoephedrine)
سودوافدرین یک داروی ضد احتقان است که برای کاهش تورم و انسداد مجاری بینی استفاده می شود. این دارو با منقبض کردن عروق خونی در بینی، باعث کاهش التهاب و کاهش تولید مخاط می شود و به همین دلیل در بسیاری از شربت های سرماخوردگی و سینوزیت استفاده می شود.
عوارض جانبی: مصرف سودوافدرین ممکن است باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا و بی قراری شود. بنابراین، برای افرادی که مشکلات قلبی یا فشار خون دارند، مصرف آن با احتیاط صورت گیرد.
لوراتادین (Loratadine)
لوراتادین یک آنتی هیستامین نسل دوم است که به دلیل عدم ایجاد خواب آلودگی، به طور گسترده‌ای در درمان آلرژی ها و آبریزش بینی استفاده می شود. این دارو معمولاً در شربت های مخصوص کودکان و بزرگسالان به کار می رود و به کاهش علائمی همچون آبریزش بینی، عطسه و خارش کمک می کند.
عوارض جانبی: لوراتادین به طور کلی ایمن است و عوارض جانبی کمی دارد. خشکی دهان، سردرد و خستگی از عوارض نادر آن هستند.
دکسترومتورفان (Dextromethorphan)
دکسترومتورفان یک ماده ضد سرفه است که در برخی از شربت های سرماخوردگی به همراه آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها به کار می رود. اگرچه این دارو به طور مستقیم بر آبریزش بینی تاثیر نمی گذارد، اما به کاهش سرفه های ناشی از تحریک مخاط بینی کمک می کند.
عوارض جانبی: در صورت مصرف بیش از حد ممکن است باعث خواب آلودگی و سرگیجه شود.
نکات مهم در مصرف شربت های آبریزش بینی
مصرف طبق دستور پزشک: هرچند بسیاری از شربت های سرماخوردگی و آلرژی بدون نسخه پزشک قابل دسترسی هستند، اما بهتر است قبل از مصرف آن ها با پزشک یا داروساز مشورت کنید، به خصوص اگر داروی دیگری نیز مصرف می کنید یا دچار بیماری های مزمن هستید.
مراقبت از عوارض جانبی: برخی از شربت ها ممکن است عوارض جانبی مانند خواب آلودگی، خشکی دهان، افزایش ضربان قلب یا فشار خون داشته باشند. اگر این عوارض شدید شوند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
محدودیت های مصرف در کودکان: بسیاری از شربت های ضد سرماخوردگی و آلرژی برای کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شوند، مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد. مصرف نادرست این داروها در کودکان می تواند منجر به عوارض جدی شود.
استفاده همزمان از چند دارو: برخی از شربت ها ممکن است حاوی چندین ماده فعال باشند. برای جلوگیری از مصرف بیش از حد یک ماده خاص، باید از مصرف همزمان چندین دارو بدون مشورت پزشک خودداری کرد.
نتیجه گیری
آبریزش بینی یکی از علائم شایع سرماخوردگی و آلرژی است که می تواند بسیار آزاردهنده باشد. شربت های آبریزش بینی با ترکیبات مختلفی مانند آنتی هیستامین ها و ضد احتقان ها به کاهش این علائم کمک می کنند. با این حال، انتخاب شربت مناسب باید بر اساس علت آبریزش بینی و شرایط بالینی فرد صورت گیرد. همچنین، مصرف صحیح و با دقت این داروها، به ویژه در کودکان و افراد مبتلا به بیماری های مزمن، ضروری است.
