آرتروز دست یا آرتروز مفصل دست، یک بیماری التهابی مزمن است که موجب تخریب تدریجی مفاصل دست میشود. آرتروز معمولاً به دلیل فرسایش مفاصل و ضعف غضروف های مفصل رخ میدهد. آرتروز دست باعث درد، سفتی و محدودیت حرکت در مفاصل دست می شود و تأثیرات نامطلوبی بر روی کیفیت زندگی افراد مبتلا به آن دارد. برای تشخیص و مدیریت آرتروز دست، معمولاً به روشهای تصویربرداری مانند ایکسری و معاینه فیزیکی توسط پزشک متخصص نیاز است. درمان ممکن است شامل تجویز دارو، فیزیوتراپی، ایجاد تغییراتی در سبک زندگی، و در موارد پیشرفتهتر، جراحی باشد. مهمترین راههای پیشگیری از آرتروز دست شامل کنترل وزد در محدوده سالم، تقویت عضلات دست و شانه، استفاده از ابزارهای حمایتی در زمان انجام کارهای روزمره، استراحت و رعایت تعادل بین فعالیت و استراحت هستند.
علائم و عوارض آرتروز دست:
- درد مفصلی: درد در مفصلهای دست، به ویژه در زمان استفاده از آنها (مانند گرفتن و جابجایی اشیاء)، حرکت کردن مفاصل، یا حتی در زمان استراحت کردن رخ می دهد.
- سفتی مفاصل: احساس سفتی و محدودیت حرکت در مفاصل دست.
- ورم: مفاصل ممکن است ورم داشته باشند که موجب تورم و درد میشود.
- صدای خرد شدن: در برخی از موارد، هنگام حرکت کردن مفاصل دست، صدای خرد شدن یا خشک شدن شنیده میشود.
- تغییر شکل مفصلها: مفاصل ممکن است تغییر شکل دهند و استقامت خود از دست بدهند.
انواع آرتروز دست:
آرتروز دست به طور کلی یک بیماری مفصلی است که میتواند در هر مفصلی در دست اعم از مچ، انگشت ها، مفصلهای بین انگشتی و یا حتی مفصل پنجه ایجاد شود. این بیماری عمدتا در مفاصل دست رخ دهد که میتوانند توسط ضربه، فشار زیاد، یا استفاده زیاد آسیب ببینند. هر یک از این انواع آرتروز دست ممکن است نیازمند روشهای درمانی مختلفی باشند که باید توسط پزشک متخصص ارزیابی و تعیین شوند.
- آرتروز مفصل مچ: در این نوع، غضروف مفصل مچ که بین استخوانهای مچ قرار دارد، تخریب شده و منجر به درد و سفتی در مفصل میشود. عواملی مانند زخم، تراشیدگی و یا استفاده زیاد میتوانند به این نوع آرتروز منجر شوند.
- آرتروز مفصلهای انگشت: این نوع شامل آرتروز مفصلهای بین انگشتی و آرتروز مفصل پیشانی (بین پیشانی و آرنج) است. آرتروز انگشتان ممکن است با درد، سفتی، تورم و حتی تغییر شکل انگشت همراه باشد.
- آرتروز مفصل مچپنجه (مفصل میانی): این نوع آرتروز در مفصلی که میان مچ و پنجه قرار دارد رخ میدهد. ممکن است با درد، سفتی و محدودیت حرکت در این مفصل همراه باشد.
- آرتروز مفصل میانی انگشت (مفصل دومی): مفصل دومی میان انگشتی که در قسمت میانی انگشتها قرار دارد، نیز ممکن است تحت تأثیر آرتروز قرار گیرد. این نوع آرتروز میتواند با سفتی، درد و تغییرات شکل انگشتان همراه باشد.
پیشگیری از آرتروز دست:
پیشگیری و مراقبت مداوم از مفاصل دست میتواند به بهبود کیفیت زندگی و کاهش اثرات آرتروز کمک کند. اما به یاد داشته باشید که قبل از انجام هرگونه تغییرات در رژیم درمانی خود، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه مواردی که می تواند به کنترل و پیشگیری آرتروز دست کمک کند آورده ایم:
- مراقبت از مفاصل: اجتناب از فعالیتهایی که ممکن است فشار زیادی بر روی مفاصل دست داشته باشند، میتواند به پیشگیری از توسعه آرتروز کمک کند.
- فعالیتهای ورزشی: انجام تمریناتی که عضلات دست و مچ را تقویت کنند و انعطافپذیری مفاصل را افزایش دهند، میتواند مفید باشد. به عنوان مثال، تمرینات خفیف و کمحرکت مانند یوگا یا تای چی، و تمرینات مقاومتی با استفاده از وزنههای سبک میتواند مفید باشد.
- رژیم غذایی سالم: تغذیه مناسب با مصرف مواد غذایی سرشار از مواد مغذی مانند ویتامین D، کلسیم، و مواد ضد التهاب میتواند به سلامتی مفاصل کمک کند. همچنین، مصرف مواد غذایی غنی از آنتیاکسیدانها میتواند در کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی بدن موثر باشد.
- کنترل استرس: استرس میتواند به تشدید علائم آرتروز دست منجر شود. بنابراین، یادگیری روشهای مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا، یا تنفس عمیق میتواند مفید باشد.
- مراقبت از دستها: استفاده از روشهایی مانند ماساژ، کمک به حفظ انعطاف و جریان خون مناسب در مفاصل و عضلات دست میشود. همچنین، استفاده از دستکشهای گرم یا سرد میتواند به کنترل درد و التهاب در مفاصل کمک کند. همچنین مچ بند ها نیز کمک کننده هستند.
- اجتناب از فعالیتهایی که ممکن است به مفاصل دست آسیب برسانند: برخی از فعالیتها مانند بلند کردن با اشیاء سنگین، فشار زیاد بر روی مفاصل دست یا حتی حرکات تکراری میتواند به مفاصل دست آسیب برساند. سعی کنید در انجام اینگونه فعالیتها مراقبت کنید یا از ابزارهایی کمک بگیرید تا فشار روی مفاصل کاهش یابد.
- استفاده از ابزارهای حمایتی: در زمان انجام کارهایی که فشار زیادی بر روی مفاصل دست وارد میشود، مانند کار با ماشینهای اداری یا ابزارهای باغبانی، استفاده از تجهیزات ساپورت ارتوپدی میتواند کمک کننده باشد. به عنوان مثال، استفاده از کیبوردها و ماوسهای ارگونومیک میتواند فشار را کاهش دهد.
- مراقبت از خود در زمان خواب: وضعیت خواب مناسب میتواند به سلامتی مفاصل کمک کند. استفاده از پارچههای نرم و محکم برای حمایت از مفاصل دست و استفاده از وسایلی مانند بالشهای حمایتی برای حفظ طرح طبیعی مچ دست میتواند مفید باشد.
- رعایت نظم درمانی: اگر تشخیص آرتروز دست گذاشته شده است، مهم است که داروها و روشهای درمانی را بطور منظم و طبق دستورات پزشک مصرف کنید. از این روشها برای کنترل علائم، کاهش التهاب و حفظ حرکت مفاصل استفاده میشود.
- معاینه دورهای: حتی اگر علائم آرتروز دست کنترل شده باشند، مراجعه دورهای به پزشک میتواند در پیشگیری از پیشرفت بیشتر بیماری و مشاوره در مورد تغییرات درمانی مفید باشد.
- استفاده از ساپورت ارتوپدی: در صورت نیاز، استفاده از ساپورت های دست از جمله ساپورت مچ دست یا ساپورت بازو میتواند فشار را کاهش داده و مفاصل دست را در طول فعالیتهای روزمره محافظت کند.
- مراقبت از مفاصل در حین فعالیتهای ورزشی: اگر ورزش میکنید، اطمینان حاصل کنید که فعالیتهایی را انجام میدهید که مفاصل دست را تحریک نمیکنند یا فشار زیادی بر آنها وارد نمیکند. همچنین، استفاده از تکنیکهای درست و متناسب و توقف در صورت حس کردن درد یا تنش میتواند مفید باشد.
- کاهش استفاده از دستها: به عنوان مثال، استفاده از دست راست برای کارهایی که نیاز به دقت دارند و به جای آن انجام کارها با دست چپ را تمرین کنید. این کار میتواند فشار و استرس روی مفاصل دست را تقسیم کند.
- مراجعه به فیزیوتراپیست: فیزیوتراپیستها میتوانند برنامههای تمرینی و درمانی شخصیسازی شده را ارائه دهند که به تقویت عضلات دست و مفاصل کمک کرده و در کاهش درد و بهبود حرکت کمک کنند.
با رعایت این راهکارها و مراقبت مداوم، میتوانید از آرتروز دست جلوگیری کنید یا عوارض آن را کاهش دهید. اما بهتر است به عنوان قدم اول، با پزشک مشورت کنید تا برنامهای را برای مراقبت و درمان شما ترتیب دهد.