آگاهی از خطرناک ترین دیسک کمر برای جلوگیری از وخیم شدن وضعیت ضروری است. دیسک کمر، یکی از رایج‌ترین اختلالات مرتبط با ستون فقرات است که هر ساله به بسیاری از افراد آسیب می‌زند. پارگی دیسک کمر در زمانی رخ می‌دهد که یکی از دیسک‌های بین‌مهره‌ای به دلیل فرسایش یا ضربه، صدمه می‌بیند. این اختلال می‌تواند در مهره‌های مختلف اتفاق بیفتد، اما معمولاً بین مهره چهارم و پنجم رخ می‌دهد که درواقع امری بسیار شایع است. دیسک‌های موجود بین مهره‌های L1 و L2 به دلیل نزدیکی به نخاع، جزء خطرناک‌ترین دیسک‌ها محسوب می‌شوند.
خطرناک‌ترین حالت دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که دیسک‌های آسیب‌دیده فشاری را بر روی عصب‌ها و ریشه‌های عصبی اعمال کرده و فرد به علائم فلج در اندام‌ها مبتلا می‌شود. این موضوع معمولاً در بیماری فتق دیسک با لغزندگی رخ می‌دهد، که لغزش شدید و بدون درمان می‌تواند به آسیب دائمی عصبی منجر شود. در حالت‌های نادر، لغزش دیسک می‌تواند تکانه‌های عصبی را در اعصاب دم اسبی در قسمت پایین کمر و پاها قطع کند، که در نتیجه ممکن است باعث از دست دادن کنترل بر روی روده یا مثانه شود.
یکی از عوارض طولانی‌مدت این وضعیت، بی‌حسی است، که در این حالت، دیسک لغزیده بر روی اعصاب فشار ایجاد کرده و باعث از دست دادن حس در قسمت‌های داخلی ران، پشت‌پاها و اطراف راست‌روده می‌شود.
بخش های مختلف ستون قفرات
هر مهره از ستون فقرات کمری دارای یک بالشتک است که برای افزایش انعطاف‌پذیری میان مهره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. دیسک کمر از دو بخش تشکیل شده است، یک بخش آن هسته نرم و بخش دیگر درون خود دیسک، ساختار محکمی را ایجاد می‌کند. اگرچه برخی افراد دیسک کمر را به عنوان یک بیماری تلقی می‌کنند، این واقعیت است که دیسک کمر یک نوع بیماری نیست و تنها یک جزء از ستون فقرات را تشکیل می‌دهد. در زمانهایی که به حلقه فیبروز دیسک کمر آسیب وارد می‌شود، احتمال بروز بیرون زدگی و صدمه دیدگی دیسک افزایش می‌یابد، که ممکن است به فشار بر نخاع یا رشته‌های عصبی در ستون فقرات کمری منجر شود و در نتیجه درد و ضعف در پاها ایجاد شود.
- مهره‌ها (Vertebrae):
- ستون فقرات از تعدادی مهره تشکیل شده است. هر مهره دارای یک بدنه (بخش اصلی) و دو فرآین (پروسس) است. مهره‌ها انگشتان دسته گره دارند که با یکدیگر در تشکیل ستون فقرات ارتباط دارند.
دیسک‌ها (Intervertebral Discs):
- دیسک‌ها فضایی است که بین هر دو مهره واقع شده و از بافت‌های متنوع تشکیل شده‌اند. این بافت‌ها عبارتند از نوارهای الیافی و جیلاتین. دیسک‌ها نقش اصلی در جذب فشارها و لرزش‌های بدن دارند و به عنوان یک محافظ بین مهره‌ها عمل می‌کنند.
- فرآین‌ها (Processes):
- هر مهره دارای فرآین‌های مختلفی است که به نحوه اتصال با مهره‌های دیگر و عضلات کمک می‌کنند. این فرآین‌ها شامل فرآین پشتی (Spinous Process)، فرآین مستعرض (Transverse Process) و فرآین مفصلی (Articular Process) می‌شوند.
- لیگامانت‌ها (Ligaments):
- لیگامانت‌ها سازه‌های بافتی هستند که مهره‌ها را به یکدیگر متصل کرده و استحکام و پایداری ستون فقرات را حفظ می‌کنند. لیگامانت‌ها نقش مهمی در جلوگیری از حرکات غیرطبیعی و نگهداری استقامت ستون فقرات دارند.
- فضای نخاعی (Spinal Canal):
- فضای نخاعی یا کانال نخاع، فضای داخل مهره‌ها است که حاوی نخاع فشرده در آن قرار دارد. این فضا به عنوان محافظ نخاع عمل می‌کند و از آسیب به نخاع جلوگیری می‌کند.
- هرن (Foramen):
- هر مهره دارای یک یا دو هرن است که امکان عبور عصب‌ها و عروق از مهره‌ها فراهم می‌کند.
- فصل‌های میان‌مهره‌ای (Intervertebral Joints):
- این فصل‌ها اتصالات بین دیسک‌ها و مهره‌ها هستند و به انعطاف و حرکت ستون فقرات کمک می‌کنند.
به طور کلی، همه این عناصر به تنظیم حرکت‌ها، جذب فشارها، و انجام وظایف پشتیبانی و محافظتی در ستون فقرات کمک می‌کنند.
دیسک کمر
کمر هر فرد از پنج مهره تشکیل شده است و بین هر دو مهره، یک لایه غضروفی وجود دارد که به آن دیسک کمر معروف است. بیماری دیسک کمر یک اختلال است که می‌تواند در دهه چهارم از عمر هر فرد رخ دهد و به عبارت دیگر، این بیماری به عنوان شایع‌ترین در دهه سوم و چهارم، یعنی بین 30 تا 40 سالگی شناخته می‌شود.
بسیاری از افراد ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها با درد کمر و اندام تحتانی مواجه شوند که به طور معمول با مصرف داروها بهبود یابد. با این حال، ممکن است حملات شدید درد کمر رخ دهد که به درمان‌های دارویی پاسخ ندهد.
دیسک کمر نقش مهمی در عملکرد ستون فقرات ایفا می‌کند، زیرا ضربه‌های وارد شده به ستون فقرات را جذب کرده و سپس باعث یکنواختی حرکت ما در حین راه رفتن می‌شود. این عنصر به ما این امکان را می‌دهد که به صورت طبیعی به جلو، عقب، چپ و راست حرکت کرده و حتی اجسام سنگین را بلند کنیم. می‌توان گفت دیسک کمر عملکرد یک بلبرینک زنده را بر عهده دارد. وظایف اصلی دیسک کمر شامل تسهیل حرکات چرخشی ستون فقرات، ایجاد یک سطح مناسب برای جذب فشارهای وارد شده، و کمک به جلوگیری از شکستگی مهره‌ها در زمان بلند کردن اجسام سنگین می‌شود. از طریق فشردن ساختمان فشرده‌پذیر دیسک کمر، این عنصر مانع ورود فشار زیاد به مهره می‌شود و از شکستگی مهره‌ها در شرایط بلند کردن اجسام سنگین جلوگیری می‌نماید.
علائم خطرناک ترین نوع دیسک کمر
برای شروع مراحل درمان دیسک کمر، ابتدا لازم است که پزشک تشخیص دهد وضعیت دیسک کمر بیمار چگونه است. خطرناک‌ترین نوع دیسک کمر ممکن است نشانه‌هایی داشته باشد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود.
- درد شدید در پا
بروز درد شدید در پاها که ممکن است نشانه فشار دیسک پاره شده بر روی اعصاب باشد و باعث توزیع درد شدید در این منطقه گردد. - مشاهده دیسک پاره شده در ام‌آر‌آی (MRI)
مشاهده دیسک پاره شده و فشرده‌سازی اعصاب در نتیجه انجام تصاویر ام‌آر‌آی ممکن است به عنوان یکی از نشانه‌های خطرناک ترین دیسک کمر مطرح شود. - بدتر شدن وضعیت سیستم عصبی بیمار
در صورتی که سیستم عصبی بیمار تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است عملکرد آن بخصوص در زمینه‌هایی مانند عملکرد روده یا مثانه مختل شود. به عنوان مثال، مشکلات در کنترل روده و مثانه یا تغییرات در عملکرد آنها.
روش های درمان دیسک کمر وخیم
در صورتی که دیسک کمر شدید باشد، ممکن است با مشکلات زیادی همراه باشد. در چنین شرایطی، احتمال نیاز به روش‌های درمان از جمله جراحی، برای درمان دیسک کمر افزایش می‌یابد. با این حال، بسیاری از افراد با دیسک کمر با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی مانند مصرف داروها و مراجعه به فیزیوتراپیست و استفاده از کمربند طبی بهبود یابی ملموسی را تجربه کرده و نیاز به جراحی ندارند.
به هر حال، حدود ۲۰ درصد افراد مبتلا به دیسک کمر، نیاز به عمل جراحی دارند تا پارگی و آسیب دیدگی درمان شود. بنابراین، در موارد خاصی که با خطرناک‌ترین نوع دیسک کمر روبرو هستیم، اقدام به عمل جراحی ضروری می‌شود.
در جراحی برای درمان دیسک کمر، پارگی دیسک با استفاده از سیستم‌های تهاجمی برداشته می‌شود. این روش موجب کاهش فشار بر روی اعصاب کمر می‌گردد و می‌تواند بهبود شرایط جسمی افراد را ایجاد نماید. با ایجاد یک برش کوچک بر روی دیسک پاره شده، می‌توان فشاری که بر روی عصب وارد می‌شود را کاهش داد.
در هرصورت قبل از هرچیز باید به پزشک متخصص مراجعه شود، پزشک با توجه به شرایط جسمانی افراد در رابطه با نحوه درمان توصیه و اقدام مناسب را تجویز می نماید.
