قند خون یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت بدن است که نشان‌دهنده میزان گلوکز موجود در خون است. گلوکز اصلی‌ترین منبع انرژی برای سلول‌های بدن است و تعادل آن در خون بسیار حیاتی است. اگر قند خون بیش از حد معمول باشد، ممکن است نشانه دیابت یا بیماری‌های دیگر باشد. بهترین زمان تست قند خون ، اگر قند خون کمتر از حد معمول باشد، ممکن است باعث سرگیجه، تعریق، تپش قلب، بی‌حالی و حتی بیهوشی شود. بنابراین، چک کردن قند خون با دستگاه تست قند خون یک روش ساده و مؤثر برای پیشگیری و کنترل وضعیت قند خون است. اما بهترین زمان برای تست قند خون چه زمانی است؟ این سوال را نمی‌توان به صورت یکسان برای همه پاسخ داد.
دیابت یا قند خون چیست؟
دیابت یا قندخون، بیماری رایجی است. در بیماری دیابت، مقدار قند خون بیشتر از حد طبیعی است. آزمایش قند خون راه‌حل مناسبی است برای اینکه بفهید به این بیماری مبتلا هستید یا خیر؟ تست قند خون، که زیر مجموعه آزمایش در منزل است، میزان گلوکز موجود در خون را اندازه گیری می‌کند. انسولین هورمونی است که به سلول‌های بدن کمک می‌کند تا از قند استفاده کنند. انسولین در لوزالمعده تولید می‌شود. هنگام افزایش قند خون، انسولین در خون آزاد می‌شود. پزشک به منظور کمک به تشخیص دیابت این آزمایش را تجویز می کند. افراد دیابتی هم می‌توانند از آزمایش قند برای کنترل وضعیت‌شان استفاده کنند.
تغییرات شدید و حاد در قند خون می‌تواند مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند و باعث آسیب مغزی، اغما و مرگ شود.
انواع دیابت
به ۴ دسته زیر تقسیم بندی می‌شود:
- بیماری دیابت نوع دو
- دیابت نوع یک
- دیابت بارداری
- پیش دیابت
چه کسانی در معرض ابتلا به دیابت هستند؟
بروز دیابت در همه افراد امکان دارد، با این حال ریسک ابتلا به قند خون در افراد زیر بیشتر است:
- افرادی که بیش از ۴۵ سال سن دارند.
- کسانی که ورزش نمی‌کنند.
- افرادی که فشار خون، تری گلیسیرید بالا، یا سطح کلسترول خوب پایین دارند.
- بانوانی که سابقه دیابت حاملگی دارند.
- کسانی که سابقه سکته مغزی یا فشار خون دارند.
- افرادی که سابقه دیابت در نزدیکان درجه یک آنها وجود دارد.
- افرادی که اضافه وزن داشته و تحرک کافی ندارند.
- کسانی که مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروق هستند.
- افرادی که مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند.
تست قند خون ناشتا
تست قند خون ناشتا: این تست در صبح و قبل از صرف هرگونه غذا یا نوشیدنی (به جز آب) انجام می‌شود. این تست نشان می‌دهد که چگونه بدن شما قادر است قند خون را در شب که هیچ کاربرد انرژی‌ای ندارید، تعادل بخشد. معمولاً مقدار قابل قبول قند خون ناشتا بین 70 تا 100 میلی‌گرم بر دسی‌لیتر (mg/dL) است. اگر شما دچار دیابت هستید، هدف شما ممکن است کمی متفاوت باشد. به علاوه، اگر شما داروهای خاصی را مصرف می‌کنید که ممکن است سطح قند خون شما را تحت تأثیر قرار دهند، لازم است با پزشک خود مشورت کنید که زمان و چگونگی تست قند خون را برای شما مشخص کند.
تست قند خون پس از غذا
تست قند خون پس از غذا: این تست در حدود دو ساعت پس از صرف غذای اصلی (صبحانه، ناهار یا شام) انجام می‌شود. این تست نشان می‌دهد که چگونه بدن شما قادر است قند خون را پس از دریافت مقداری گلوکز از غذا، تنظیم کند. معمولاً مقدار قابل قبول قند خون پس از غذا کمتر از 140 mg/dL است. اگر شما دچار دیابت هستید، هدف شما ممکن است کمی متفاوت باشد. به علاوه، نوع و مقدار غذایی که مصرف می‌کنید، نیز بر سطح قند خون شما تأثیر می‌گذارد. بنابراین، لازم است با پزشک خود مشورت کنید که چه زمانی و چگونه تست قند خون پس از غذا را انجام دهید.
به طور خلاصه، بهترین زمان برای تست قند خون بستگی به شرایط فردی و درمانی شما دارد. اما به طور کلی، تست قند خون ناشتا در صبح و قبل از صرف هرگونه غذا یا نوشیدنی و تست قند خون پس از غذا در حدود دو ساعت پس از صرف غذای اصلی توصیه می‌شود. برای داشتن نتایج دقیق‌تر و مفید‌تر، لازم است با پزشک خود هماهنگ باشید و تعداد و زمان تست‌های خود را با رعایت نکات مربوط به داروها، غذاها و فعالیت‌های بدنی تعیین کنید.
علائم بالابودن قندخون
بالابودن یا پایین‌بودن قند خون می‌تواند علائم مختلفی را در بدن ایجاد کند. برخی از این علائم عبارتند از:
بالابودن قند خون یا هایپرگلیسمی (hyperglycemia) شرایطی است که در آن سطح گلوکز خون بیش از حد طبیعی است. این ممکن است ناشی از دیابت، مصرف زیاد غذاهای شیرین، کم‌تحرکی، استرس، بیماری‌های غدد یا داروهای خاص باشد. برخی از علائم بالابودن قند خون عبارتند از:
- تشنگی زیاد
- دفعات زیاد ادرار
- خشکی دهان و پوست
- خستگی و بی‌حالی
- سردرد و گیجی
- تاری دید و کاهش بینایی
- عفونت‌های پوستی و دهانی
- کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها
- زخم‌های کم‌التهاب و کندالوده
- کاهش میل جنسی
علائم پایین‌بودن قندخون
پایین‌بودن قند خون یا هیپوگلیسمی (hypoglycemia) شرایطی است که در آن سطح گلوکز خون کمتر از حد طبیعی است. این ممکن است ناشی از داروهای کاهش قند خون، رژیم غذایی نامتعادل، روزه‌گیری، فعالیت بدنی شدید، الکل، برخی بیماری‌های کبد، قلب، کلیه یا غده پانکراس باشد. برخی از علائم پایین‌بودن قند خون عبارتند از:
- رنگ پریدگی پوست
- لرزش و عصبانیت
- تعرق و سرماخوردگی
- تپش قلب و نفس‌کشیدن سریع
- گرسنگی و حس تهوع
- سرگیجه و سست‌بودن
- کج‌خلقی و اضطراب
- عدم تمرکز و حافظه ضعيف
- سوزن‌سوزن شدن لب، زبان گونه
- تشنج و بي هوشي
برای جلوگیری از بالابودن ىا پایین‌بودن قند خون، لازم است به رژيم غذایي مناسب، فعاليت بدني منظم، مصرف به موقع داروها (برای مبتلايان به ديابت)، كاهش استرس و انجام آزمايشات منظم قند خون توجه کنید. همچنین در صورت احساس هر گونه علامت نامطبوع، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
تاثیر سبزیجات و غذا بر روی قند خون
برای تعادل قند خون، لازم است غذاهایی را انتخاب کنید که حاوی پروتئین، فیبر، چربی‌های سالم و آنتی‌اکسیدان‌های قوی باشند. این غذاها می‌توانند به کند شدن جذب گلوکز توسط بدن، افزایش حساسیت به انسولین، کاهش التهاب و مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک کنند. برخی از غذاهای مناسب برای تعادل قند خون عبارتند از:
- کینوا: این غله غنی از فیبر و پروتئین است که باعث احساس سیری طولانی‌مدت و کنترل قند خون می‌شود.
- لوبیا: لوبیا حاوی پروتئین گیاهی و فیبر محلول است که به تقویت سلامت روده و قلب و کاهش قند خون کمک می‌کند.
- عدس: عدس سرشار از نشاسته مقاوم است که باکتری‌های مفید روده را تغذیه می‌کند و به تعادل قند خون و سلامت روده منجر می‌شود.
- ماهی سالمون: این ماهی چرب منبع خوبی از پروتئین و اسیدهای چرب امگا ۳ است که به کاهش خطر بیماری قلبی و سکته و تقویت حساسیت به انسولین کمک می‌کند.
- ماست یونانی: ماست یونانی حاوی پروتئین و کربوهیدرات است که به احساس سیری و مدیریت قند خون منجر می‌شود.
- اسفناج: این سبزی برگ‌دار حاوی فیبر، لوتئین، فولات، پتاسیم و آهن است که به تقویت سلامت چشم، قلب، فشارخون و قند خون کمک می‌کند.
- کدو تنبل: این صيفي جات حاوي فيبر، آنتي‌اكسيدان و كربوهيدرات های پلي ساكاريدي است كه به عنوان سريع ترين پائين آورنده قند خون عمل مي كند.
- غذاهای دريائي: ماهي های چرب، صدف ها و جگر مورگان منابع عالي پروتئين، چربي های سالم، فيبر، فيتامين ها و مواد معدي هستند كه به تقويت سلامت قلب، كبد، مغز و قند خون كمك مي كنند.
- بروکلی: این سبزی حاوی سولفورافین است که یک ایزوتیوسیانات قوی است که به افزایش حساسیت به انسولین و کاهش قند خون و التهاب کمک می‌کند.
این فقط برخی از غذاهای مناسب برای تعادل قند خون هستند.
