گرفتگی عضلات کمر یا اسپاسم، واکنشی است غیر ارادی که ناشی از کشیده شدن عضلات کمر است، انجام کارهای فراوان و فعالیتهای ورزشی سنگین، باعث ایجاد آسیب به ماهیچه، رباط یا اعصاب میشود. این اتفاق ممکن است در هر بخشی از بدن رخ دهد، اما گرفتگی عضلات کمر در نزدیکی نخاع شایع تر است و با فشار به اعصاب کمر، به درد شدیدی منجر میشود. این درد، یکی از شایعترین مشکلات جهان است و اطلاعاتی در مورد دلایل، علائم، و درمان آن را در اینجا ارائه میدهیم.
اسپاسم عضلات کمر:
اسپاسم عضلات کمر یکی از شایعترین مسائل پزشکی جهان است. این نوع درد بهطور ناگهانی و شدید اتفاق میافتد و ناشی از عوامل مختلفی از جمله فشارهای کاری زیاد، صدمات به ستون فقرات، و فعالیتهای ورزشی سنگین میباشد. در مواردی، این درد ممکن است به تدریج ایجاد شده و ناحیه نخاع و اعصاب را تحریک کند، باعث گرفتگی و درد شود. تحریک اعصاب و گاهی التهاب آنها میتواند باعث انقباض عضلات کمر شده و به درد و اسپاسم منجر شود. این نوع درد معمولاً در چند ساعت یا چند روز کاهش مییابد و با استراحت و درمانهای خانگی رفع میشود.
علت گرفتگی عضلات کمر:
گرفتگی عضلات کمر عمدتا به علت کشیدگی عضلات، التهاب یا تورم رخ میدهد. هر فعالیتی که فشار بیش از اندازه به کمر وارد کند، میتواند باعث شکست تاندونها یا ماهیچهها شده و اسپاسم را ایجاد نماید. ورزشهایی چون فوتبال، بسکتبال، بیسبال، گلف، و وزنهبرداری، از جمله ورزشهایی هستند که می تواند فشار سنگینی به کمر وارد کرده و گرفتگی عضلات کمر را ایجاد کنند. در ضمن، ضعف عضلات ناحیه شکم، ضعف عضلات اطراف ستون فقرات، تنگی کانال نخاعی، پارگی دیسک کمر یا فتق دیسک کمر، و برخی از بیماریهای مرتبط با استخوان و مفاصل نیز به گرفتگی عضلات کمر مرتبط هستند. در ادامه عواملی که منجر به گرفتگی کمر می شوند را لیست کرده ایم:
- فعالیت بیش از حد: انجام فعالیتهای سنگین یا ناپایدار، حرکات نادرست، یا نشستن طولانی مدت باعث تنش و گرفتگی عضلات کمر می شود.
- آسیبهای عضلاتی: آسیب به عضلات، افتراق یا پارگی عضلات ناحیه کمر نیز میتواند به درد و گرفتگی منجر شود.
- افتراق مهرهها (هرنیاتیاسیون دیسکال):فشار برروی دیسکهای مهرهها که باعث خروج مواد دیسک و فشار بر عصبها میشود، منجر به گرفتگی و درد کمر میگردد.
- بیماریهای التهابی: برخی بیماریهای التهابی مانند التهاب مفاصل، آرتریت، یا اسپوندیلیت آنکیلوزان میتوانند عامل گرفتگی عضلات کمر باشند.
- شرایط عصبی:برخی اختلالات عصبی مثل سیاتیکا (تنگی عصب ایسیاز) میتوانند درد و گرفتگی کمر ایجاد کنند.
- سبک زندگی روزمره: نحوه خواب، استرس، نگرانی، یا نقصان کمربند شکمی نیز میتوانند عواملی باشند که به گرفتگی عضلات کمر مرتبط باشند.
چه موقعی برای گرفتگی عضلات به پزشک مراجعه کنیم؟
گرفتگی عضلات کمر در خیلی از موارد با استراحت و درمان بهبود می یابد. اما در موارد زیر، مراجعه به پزشک ضروری است:
1. اگر روشهای درمان خانگی تأثیری نداشته باشند.
2. اگر گرفتگی به دلیل ضربه وارد شده به کمر باشد.
3. اگر درد کمر با علائمی مانند تب، حالت تهوع، استفراغ، ضعف عمومی، تعریق، و درد شکمی همراه باشد.
4. اگر گرفتگی عضلات با درد و بیحسی در پاها و کشاله ران همراه باشد.
5. اگر درد به مدت بیش از دو هفته ادامه داشته باشد.
6. در صورت سابقه مصرف مواد مخدر.
7. در صورت مواجهه با بیماریهای جدی مانند سرطان.
8. در صورت وجود پوکی استخوان.
9. افت سریع وزن.
10. اختلال در کنترل شکم و مثانه.
درمان اسپاسم عضلات کمر:
در صورتی که برای مدت طولانی گرفتگی عضلات داشته و درد زیادی وجود داشته باشد، حتماً به یک پزشک متخصص یا متخصص فیزیوتراپ مراجعه کنید. او میتواند تشخیص دقیقتری ارائه دهد و برنامه درمانی مناسب را تجویز کند.
- استراحت و اجتناب از فعالیتهای خطرناک
- تزریقات ضدالتهاب و دردآور با توجه به تجویز پزشک
- فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی
- مصرف داروهای ضد التهاب و مسکن
- استفاده از کیسه آب گرم و سرما درمانی(کیسه یخ)
- در موارد شدیدتر، جراحی
تشخیص :
پزشک در ابتدا سوابق پزشکی بیمار را بررسی و سوالات مرتبط را از او میپرسد. سپس معاینه فیزیکی بر روی بیمار انجام میدهد و ناحیه درد را مشخص میکند. برخی از آزمایشات تصویری نیز برای تشخیص دقیقتر وضعیت مورد استفاده قرار می گیرند. درمان نهایی به تشخیص واضح و دلیل اصلی گرفتگی عضلات بستگی دارد. در بعضی موارد، استراحت و کمپرسهای گرم و سرد میتوانند به تسکین درد و بهبود وضعیت کمک کنند. برخی موارد نیازمند درمانهای پزشکی و فیزیوتراپی خاص میباشند. هر تصمیم درمانی باید توسط پزشک تعیین شود.
روشهای درمان گرفتگی عضلات کمر
در صورتی که دلیل خاصی برای گرفتگی عضلات کمر وجود نداشته و مشکل جدی نباشد، میتوانید با چند روش ساده به زودی بهبود یابید. این راهکارها عبارتند از:
- استراحت: اولین راهکاری که بسیاری از پزشکان و متخصصان برای درمان اسپاسم عضلانی و کاهش درد توصیه میکنند، استراحت است. هر فعالیتی که باعث ایجاد اسپاسم در عضلات کمر شده است، باید متوقف گردد. اگر دلیل اسپاسم جراحت ماهیچهای باشد، فرد به ۲ تا ۳ روز استراحت نیاز دارد. در این چند روز فقط دراز بکشید و حتی فعالیتهای روزانه خود را نیز کنار بگذارید. برای جلوگیری از خشک شدن عضلات بهتر است کمی راه بروید، اما این کار را بسیار آرام و با قدمهای کوتاه انجام دهید. توجه داشته باشید که حرکاتی چون خم شدن، چرخیدن و … فشار بیشتری به کمر شما وارد کرده و باعث افزایش گرفتگی عضلات کمر خواهد شد.
- کمپرس گرم: گرما یکی از آسانترین روشهای کاهش درد عضلانی است. اگر میخواهید سریعتر به نتیجه برسید، بهتر است گرما را با رطوبت همراه کنید. برای این کار یک حوله را در آب گرم خیس کرده و بر روی محل درد قرار دهید. این کار را هر ۴ ساعت یک بار به مدت ۱۵ دقیقه انجام دهید. میتوانید به جای استفاده از حوله، دوش آب گرم بگیرید. به این نکته توجه داشته باشید که گرما گاهی اوقات باعث افزایش درد میگردد. در صورتی که با چنین مسئلهای مواجه شدید، کمپرس گرم را متوقف کرده و به جای آن از کمپرس سرد استفاده نمایید.
- کمپرس سرد: در صورتی که گرفتگی در اثر یک جراحت رخ داده باشد، بهترین راهکار استفاده از کمپرس سرد است. در روز اول گرفتگی، هر دو ساعت یک بار و هر بار به مدت ۱۵ دقیقه کیسه یخ را بر روی ناحیه موردنظر قرار دهید تا التهاب و درد ناشی از گرفتگی کاهش یابد. از روز دوم به بعد، ابتدا از کمپرس گرم استفاده کرده و سپس کمپرس سرد را روی کمر قرار دهید.
- بالا بردن پا: یکی از راهکارهایی که باعث تسکین درد ناشی از گرفتگی عضلات کمر میشود، قرار دادن کمر در موقعیتهای خاص است. بنابراین، در این شرایط سعی کنید همیشه پاهای خود را بالاتر از لگن قرار دهید. اگر در حالت نشسته قرار دارید، حتما زیر پاهای خود یک چهارپایه بگذارید. در حالت خوابیده نیز چند بالش در زیر پای خود قرار دهید تا بالاتر بیاید. در واقع زانوهای شما باید زاویه ۹۰ درجه داشته باشند.
- ماساژور: راهی لذت بخش برای از بین بردن گرفتگی است. هم به کمک ماساژور برقی و هم ماساژور دستی امکان پذیر است.